Özellikle İstanbul’da kızamık olaylarındaki artış korkutuyor. Uzmanlar, kolay bulaştığı için aşılanmanın azalmasıyla ortaya çıkan hastalığa karşı bir an evvel önlem alınması gerektiğini belirtiyor. Kızamığın çocuklar kadar yetişkinleri de tehdit ettiğini belirten Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Hasret Ekiz Yörükalp, hem hastalığı hem korunma yollarını hem de alınması gereken tedbirleri şöyle anlattı.
Özlem Ekiz Yörükalp
Tek bir hasta 16-18 şahsa bulaştırabilir
Kızamık, virüs hastalığıdır ve bulaşma riski çok yüksektir. Aşılanmamış yahut daha evvel hastalığı geçirmeyen bir insan mikropla karşılaşırsa, yüzde 90 oranında hastalığa yakalanır. Tek bir hasta 16-18 kişiyi hasta edebilir. Beşerden beşere hapşırık ve öksürükle etrafa saçılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Bu damlacıklar direkt karşıdaki beşere ağız, burun, göz yoluyla geçebileceği üzere, havada asılı kalıp hasta insan çıktıktan sonraki 2 saat içinde tıpkı ortama giren insanlara teneffüs yoluyla bulaşabilir. Ayrıyeten hasta kişinin kullandığı kaşık, çatal, bardakla da geçebilir.
Tehlikeli mi?
Döküntülerin başlamasından 4-5 gün sonra ateş tekrarlarsa, komplikasyon geliştiği düşünülür. En çok görülen komplikasyonlar ishal, orta kulak iltihabı ve zatürredir. Nadiren beyin iltihabı da görülebilir. Beyin iltihabı hastalık güzelleşirken 2 hafta sonunda yahut güzelleştikten 7-8 yıl sonra bile görülebilir. Bu tabloda hastada gitgide berbatlaşan, mevtle sonuçlanan sinirsel belirtiler görülür. Ağır seyreden hastalarda kalıcı körlük ve sağırlık oluşabilir.
Nezle ya da grip üzere başlar
Mikrop bedene girdikten sonra, 6-21 günlük (ortalama 2 hafta) sessiz geçen bir kuluçka periyodu vardır. Akabinde ateş, burun akıntısı, halsizlik, iştahsızlık, öksürük başlar. Gözler kızarık ve yaşlıdır, ışığa hassasiyet olabilir. Bu durum pek çok nezleye benzetilebilir lakin kızamıkta hasta daha düşkün ve yüksek ateşlidir. Bu devirde hastaların bir kısmında yanak içinde kızarık tabana tuz dökülmüş üzere bir manzara yaratan koplik noktaları görülebilir. Belirtilerin başlamasından genelde 2-4 gün sonra daha da yükselen ateşle birlikte döküntü başlar. Evvel yüz, boyun ve ensede başlayıp aşağı bedene gerçek inen, sonra kollara bacaklara yayılan, başlangıçta kırmızı, basmakla solan ve birleşmeye meyilli küçük kırmızı noktalar bazen içine kan oturmuş üzere olabilir. 6-7 günde kahverengiye dönüp güzelleşir. Çocuklarda döküntü ne kadar çoksa, hastalık o kadar ağır geçer. Döküntülerin başlamasından evvelki 5 gün ile sonrasındaki 4 gün bulaştırıcılık devam eder. Öksürük ise 1-2 hafta sürer.
Teşhisi kolay mı?
Hastalığın seyri ve muayenesiyle teşhis koymak mümkündür. Fakat, kan analiziyle bakılan kızamık antikoru yahut boğaz sürüntüsü ve idrarda bakılan PCR denilen usullerle de kesin teşhis koymak mümkündür.
Kimler risk altında?
Hastalığı daha evvel geçirmemiş yahut aşılanmamış herkes risk altındadır. Bilhassa 2 doz aşı yapılmamış çocuklar, bağışıklığı düşük hastalar, gebeler, vitamin A eksikliği olanlar, uygun beslenmemiş, beslenme bozukluğu olan beşerler ve 20 yaş üzeri yetişkinler ağır hastalık açısından daha risklidir. Hastalık atlatıldığında ömür uzunluğu bağışıklık sağlar. Yenidoğan bebeklere de anneden geçen, antikor denilen kollayıcı unsurlar genelde hayatın birinci 9 ayında müdafaa sağlar.
Vakalar neden artıyor?
Vakalardaki artışın en değerli nedeni aşılanmanın düzgün yapılamadığı yerlerden gelen göçmenlerdir. Covid-19 pandemisi de rutin aşılama programlarını sekteye uğratmıştır. Aşı tersliği da maalesef aşılama oranlarını etkilemektedir.
Ne vakit doktora başvurulmalı?
Özellikle kızamık tanısı konmuş hastalarla temas sonrası ateşli, döküntülü bir tablo ortaya çıkarsa yahut döküntü çıkmadan evvelki nezle evresinde çocuk çok düşkün, ateşi çok dirençliyse, beklemeden doktora başvurulmalıdır.
Korunma yolları nelerdir?
Kızamıkta antibiyotik fakat orta kulak iltihabı yahut zatürre gelişmişse kullanılır. Virüslerin genelde özel bir ilaç tedavisi yoktur, destekleyici tedavi uygulanır. Yani ateş hayli ateş düşürücü, serum dayanağı, tahminen öksürük ilaçları kullanılır. Kızamık bilhassa yeterli beslenmemiş çocuklar ve A vitamini eksikliğinde ağır seyrettiği için A vitamini verilebilir. Beyin iltihabı, ağır zatürre üzere durumlarda da virüslere tesir edebilecek özel ilaçlar denenebilir. Hastalıktan korunmada aşı çok başarılıdır ve çocukluk çağı rutin aşılarından biridir. Ülkemizde KKK aşısı olarak, 1 yaş ve 4 yaşında iki sefer uygulanır ve hayat uzunluğu korur. 2 doz sonrası yüzde 97 oranında müdafaa sağlar.