İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Mersin üzere kentler başta olmak üzere ülke genelinde kira bedelleri ve mesken fiyatları rekor düzeylere çıktı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımlarda, bu sorunun nedenlerini ve tahlil tekliflerini sıraladı.
“KONUT ARZI PLANLAMAYLA YAPILMIYOR”
“Halbuki Anayasamıza nazaran Konut Hakkı temel bir hak. Pekala neden bir konut problemimiz var?” diye soran Gökce, açıklamasında şu tabirlere yer verdi:
* “Konut krizini besleyen faktörler; DPT kapatıldı. DPT’nin daha evvel konut muhtaçlığına yönelik hesapları ve teklifleri de uygulanmadı. Münasebetiyle Türkiye’de konut arzı bir planlamayla yapılmıyor. Kamu kurumları kâfi sayıda toplumsal konut üretip arz etmiyor.
“TOKİ YAP-SATÇI HALİNE GELDİ”
* TOKİ bir müteahhitlik kurumu oldu. Toplumsal konut üretmesi gerekirken yap-satçı haline dönüştü. Örneğin İstanbul’da son 20 yılda geliştirdiği konut sayısı yalnızca 85 bin. Son 20 yılda İstanbul’da üretilen bütün konutların (özel + kamu) yalnızca yüzde 5’i toplumsal konut. Konut üretimi temelde özel dala bırakıldı.
“KONUT ARZI EKSİK KALDI”
* Anayasa’nın 57’inci unsurunda yer alan devlete planlama, teşvik ve toplumsal konut üretme misyonu yükleyen ‘konut hakkı’ bu yolla ihlal edildi. Planlı, programlı bir biçimde toplumsal konut üretilmediği için konut arzı eksik kaldı.
“KOOPERATİF SİSTEMİ TERK EDİLDİ”
* Kooperatif sistemi terk edildi. Kooperatifler yap-satçı müteahhit sistemine terk edilerek, arazi spekülasyonuna alet oldu.
“İNŞAAT GEREÇLERİ İTHAL İKAMEYE MECBUR EDİLDİ”
* Türkiye’nin inşaat gereci imalat endüstrisi zayıflayarak ithal ikameye mecbur edildi. Sonuçta inşaat maliyetleri enflasyondan süratli artış gösterdi. Kamu emlakı ve kamu tasarrufundaki yerler ucuz konut ve toplumsal konut üretme odağıyla değerlendirilmedi. Bilakis üst orta ve üst gelir kümesine yatırım gayeli ikinci, üçüncü konut üretmek için kullanıldı.
“ETKİNLİKLERİ YOK EDİLDİ”
* Talep istikametinden aksilikler; Konut kredileri ucuz ve uzun vadeli ipotek kredileri olarak düzenlenmedi. Ticari kredi mantığında işlerlik kazandı. İpotek Kredisi sistemi için oluşan tarihi fırsatlar ıskalandı. Konut tasarruf hesabı uygulamaları etkisizleştirildi. Emlak Bankası konut üretiminde tarihi ve toplumsal bir rol oynarken, lüks konut yapanları teşvik kurumuna dönüştürüldü. Konut kooperatifleri, sandıkları, sigorta ve emeklilik fonlarının konut piyasasındaki aktifliği yok edildi.
YAPILMASI GEREKENLERİ SIRALADI
* Pekala ne yapılması lazım? Ulusal planlama ve program mantığına geri dönülmeli. Konut gereksinimi belirlenerek yıllık yatırım programı ile her yıl muhtaçlık oranında kâfi sayıda toplumsal konut üretimi yapılmalı. TOKİ asli fonksiyonuna dönmeli, Ulusal Konut Ajansı kurulmalı. Kooperatif sistemi yine canlandırılarak, kooperatifçiliğe uygun inşaat teşebbüsleri desteklenmeli. Konut tasarruf birlikleri faal hale getirilmeli. Konut imal sanayisinin muhtaçlıklarının Türkiye’de yerli kaynaklarla daha yüksek bir oranda üretilmesi sağlanmalı.
* Kamu Hazine ve Belediye Emlakı Kamu Faydasına Kullandırılmalı. Toplumsal Sigortalar-Bağkur ve Emeklilik Fonlarıyla birlikte geniş çaplı bir konut ipotek sistemi tesis edilecek, Cumhuriyetimizin eseri Emlak Bankası aslına rücu edecek, tarihi misyonuna tekrar kavuşmalı. Sıkıntıların tahlili var. Akıl, mantık, deneyim ve liyakatle her sorunu çözebiliriz. Toplam üretilen konutun yüzde 25’ini aşan oranda toplumsal konut üretebilir, halkımıza nitelikli, inançlı, uygun fiyatlı konut sunabiliriz. Kâfi ki yanlışsız adımları atalım, hakikat uygulamaları yapalım.”