TBMM Zelzele Araştırma Komitesi bugünkü toplantısında yer bilimci Prof Dr Naci Görür ile TMMOB Jeofizik Escort bayan Mühendisleri Odası Jeoloji Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası temsilcilerini dinledi
TÜRKİYE’DE 5 5’TEN BÜYÜK SARSINTI ÜRETEBİLECEK 485 TANE BİLİNEN CANLI FAY VAR
Jeoloji Mühendisleri Odası Zelzele Müşavere Konseyi Lideri Prof Bayan escort Dr Okan Tüysüz şunları söyledi
Deprem doğal bir olay lakin biz bu sarsıntıdan önemli hasarlar alıyoruz Bu hasar almamızın temel nedenlerinden bir tanesi Türkiye’nin doğal yapısı ancak ikincisi de bizim Escort bir türlü uzun yıllardır sarsıntıya hazır bir toplum hâline gelememiş olmamız Türkiye’de 5 5’ten büyük zelzele üretebilecek 485 tane bilinen canlı fay var Yani bu şu demek Geçmişte zelzele üretmiş gelecekte de üretme potansiyeli olan faylar ve bu fayların biz lakin yarısını gereğince araştırdık
Bir fayın karakterini gereğince anlayabilmek için üzerinde paleosismalojik çalışmaların yapılması gerekiyor Bildiğim kadarıyla 250 civarında fayı çalışmış bulunuyoruz öbürleri üzerinde rastgele bir çalışma şu ana kadar ne MTA tarafından ne üniversiteler tarafından yapılmadı Başka yandan denizlerde faylarımız var bunların hepsini ayrıntılı bilmiyoruz
FAYLAR ÇALIŞTIKÇA ORTAYA ÇIKIYOR VE DAHA ARTIYOR ARTACAK
Ayrıyeten yüzeyde yapılan çalışmalarda da tahminen önümüzdeki yıllarda yeni faylar ortaya çıkacak zira 2013’te devreye giren bu haritanın öncesinde bir evvelkiyle yenisi ortasında 200 tane fay farkı var Yani faylar çalıştıkça ortaya çıkıyor ve daha artıyorlar artacaklar Aşağı üst dört beş yılda bir zelzele oluyor Tarihlere baktığımız vakit 7’nin üzerinde çok sayıda zelzele yaşamış bir ülkeyiz
MAALESEF BU KAYIPLARI BİLEREK VERDİK
Son yaşadığımız sarsıntıda 50 binden fazla can kaybı oldu 1939 Erzincan’da 32 bin 968 can kaybımız var bunun gerisinden Gölcük Kocaeli zelzelesi geliyor ve geriye baktığımız vakit geçtiğimiz bu yüz on yılda 130 bin civarında yalnızca can kaybımız var Peki biz bu sarsıntıları bilemiyor muyduk da hazırlanamadık ‘ derseniz maalesef bilerek biz bu kayıpları verdik 17 Ağustos Gölcük ve 12 Kasım Düzce zelzelelerinin olacağı 1980’li yıllardan itibaren biliniyordu bilimsel yayınlarla ortaya konulmuştu Yalnızca geçmişteki sarsıntıların sıralamasına bakan kişi bile bu sıranın nereye geldiğini açık bir biçimde görür
MARMARA SARSINTISI OLURSA ASRIN DEĞİL ÜLKENİN FELAKETİ OLUR
Vilayet risk azaltma planları var bunlar geçtiğimiz yıl tamamlandı Bunların hepsinde hangi vilayetlerin zelzele tehlikesi olduğu açık ve net bir biçimde ortaya konulmuştur Bugün 24 vilayet 110 ilçe canlı fay üzerinde yer almaktadır Bunların bir kısmında yakın bir kısmında uzun periyotta sarsıntı olma olasılıkları vardır Biz Jeoloji Mühendisleri Odası Zelzele İstişare Konseyi olarak 18 ile bu hususta uyarıcı raporlar gönderdik lakin maalesef bir adedinden dâhi Ne diyorsunuz siz ‘ diye geri dönüş olmamıştır Marmara sarsıntısı bekliyoruz artık ve Marmara sarsıntısı olursa asrın değil ülkenin felaketi olur
Çok fazla tekrarlamak istemiyorum lakin Marmara sarsıntıya hazır değildir Geleceğe yönelik projeksiyonlara bakıldığında İstanbul dünyanın 6’ncı sırada tehlike altındaki kentidir Bu tehlikenin en temel nedenlerinden bir tanesi de gelir dağılımındaki ve kişi başına düşen gelirdeki risktir Bu açıdan Türkiye gibisi kimi kentler üzere örneğin Taipei üzere Tokyo üzere Seul üzere buralar üzere çok önemli bir risk altındadır İzmir biraz daha az olmak üzere tekrar bir risk altındadır Can ve mal kayıpları açısından da çok önemli parlak bir noktada olduğumuzu söyleyemeyiz
İMAR VE AF SÖZLERİNİ YAN YANA GETİRMEYECEĞİZ
Yapı kontrol sisteminin imar müsaade süreçlerinin gereğince denetlenmediğini yöntemine uygun denetlenmediğini gördük ve buna ağır cezalar getirilmesi gerektiği kanaati ortaya çıktı 1948’den günümüze 23 kere direkt ya da dolaylı imar affı çıkartıldı ve bu sarsıntılar bize şunu gösterdi Bir daha biz imar ve af sözlerini yan yana getirmeyeceğiz bunu getirirsek de sonuçlarına katlanacağız Risk ögesini azaltmak için tehlike altındaki bölgelerde nüfus artışına müsaade etmememiz lazım Bugün İstanbul un nüfusu daima artıyor ve artması için adeta teşvik ediliyor
Hasebiyle geçmişte 10 milyon olan nüfus tehlike altındaydı bugün 20 milyon nüfus tehlike altında Hasebiyle buradaki nüfusun artmaması için gerekli ne varsa yapmamız gerekiyor Nüfusun gibisi halde tehlikesi yüksek kentlere yığılmasını önlememiz lazım yerleşim yoğunluğunu azaltmamız lazım Sanayi ve kıymetli yapıları sarsıntı tehlike bölgelerinden uzaklaştırmamız uzaklaşmaları tarafında teşvik etmemiz lazım Canlı fay risklerini dikkate alarak fay üzerinde mevcut yerleşimin sınırlanması ya da vakitle kaldırılmasını sağlamamız lazım Bu mevzuda neler yapılması gerektiği konusunda da fay maddesine bağlı seksen sayfalık bir yönetmelik hazırlandı bu yönetmelikte hazırdır tartışmaya açıktır
ÇOK SAYIDA YOL HARİTASI VAR LAKİN O YOLA BİR TÜRLÜ ADIM ATAMADIK
Ne yapacağımız riski nasıl azaltacağımız konusunda yol haritaları muhakkak çok sayıda yol haritası var lakin o yola bir türlü biz adım atamadık 2000’de Ulusal Zelzele Kurulu kuruldu 2007’de kapatıldı 2002’de Zelzele Ziyanlarının Azaltılması ve Ulusal Strateji Raporu yayınladılar Bunun gereklerini çok büyük ölçüde yerine getirmedik 2004’te Sarsıntı Şurası yapıldı konusunda uzman 309 kişi katıldı ve bu Sarsıntı Şurası kararlarının bir yıl içerisinde bitirilmesi hedeflenmişti
Benim bildiğim kadarıyla 7 tane komite kuruldu Her kurul kendi ismine birkaç cilt rapor yayınladılar lakin bunların yalnızca az bir kısmı uygulama ya geçebildi Bu zelzele şûrası yapılalı on dokuz yıl oldu Bunlar uygulamaya konulsaydı bugün afetle gayrette çok daha farklı bir noktada olacaktık
OLASI BİR SARSINTIDA AĞIR HASAR ALACAK YA DA YIKILACAK 90 BİN BİNADAN BAHSEDİYORUZ
Gerisinden da İstanbul için Zelzele Master Planı hazırlandı 2003 yılında üniversitelerin iştirakiyle ortaya konan bir rapordu Lakin bugün İstanbul’da yıkılma basamağında olan muhtemel bir sarsıntıda ağır hasar alacak ya da yıkılacak 90 bin binadan bahsediyoruz Bu Zelzele Master Planı’nın gereklerini yapsaydık bu 90 binden kelam ediyor olmazdık Artık her ilçede her sokakta nerede tsunami olacağına nerede hangi binaların yıkılacağına kadar çalışıldı lakin o yıkılan binalara çok fazla bir şey maalesef yapılamadı
2012 2023 Ulusal Sarsıntı Stratejisi Aksiyon Planımız vardı Burada tekrar kurullar oluşturuldu Maalesef burada önerilen hareket planı da şimdi yerine getirilmedi Kimi kalemlerde yüzde 10’larda gerçekleşti kimi kalemlerde yüzde 50 60’lara varan gerçekleşme oranları var ancak 2023 yılı Ulusal Zelzele Stratejisi Aksiyon Planı’nın bitmesi gereken bir yıldı 2023’ün yarısını bitirmiş durumdayız
ÇALIŞMALARDA MARMARA BÖLGESİ’NE ÖNCELİK VERİLMELİ
Siyasi kararlılık olmadığı surece ya da kâfi olmadığı surece yara sarma değil afet ziyanlarının azaltılması tarafında bir siyasete geçmediğimiz surece biz bu komitelerde daha çok konuşuruz Türkiye’nin sarsıntı riski altında olan yerleri belirlidir buralarda derhal tedbirlere başlanmalıdır Marmara Bölgesi Bingöl Yedisu bunların başında gelmektedir Çalışmalarda Marmara Bölgesi’ne öncelik verilmelidir İstanbul’da 90 bin binanın zayıf olduğu bunların güçlendirilmesinin ya da dönüşümünün yapılması gerektiği söz edilmektedir Bunun en kısa vakitte hazırlanması gerektiği kanaatindeyim ANKA