Dünya çapında her yıl yaklaşık 1 milyar insanın mevsimsel gripten etkilendiği ve bunların 3-5 milyonunun hastalığı şiddetli geçirdiği kestirim ediliyor. Her yıl 290-650 milyon kişi gribin neden olduğu komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu şahıslar tıpkı vakitte gribin en değerli komplikasyonu ve griple bağlı ölümlerin en kıymetli nedeni olan zatürre (pnömoni) açısından da risk taşıyor. Bu süreçte en tesirli tedbirlerin grip ve zatürre aşıları olduğuna dikkat çeken Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Acar, mevzuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
Prof. Dr. Ali Acar
GRİP TETİKLİYOR
Grip (influenza) virüsü her yıl yapısını değiştirdiğinden, Dünya Sıhhat Örgütü global izleme bilgilerine dayanarak aşı içerikleri için yıllık tekliflerde bulunuyor. Her yıl aşı içeriği Dünya Sıhhat Örgütü’nün tavsiyeleri dikkate alınarak hazırlanıyor. Aşı, yapıldığı grip dönemi için tesirli oluyor. Bu nedenle, daha evvel geçirilmiş grip hastalığı ya da uygulanmış grip aşısına bakılmaksızın mevsimsel gribe karşı faal bir korunma sağlanması için her yıl grip aşısı yaptırılması gerekiyor. Risk kümesindeki şahısların Eylül-Ekim aylarından itibaren mevsimsel grip salgınlarına neden olabilecek virüslere karşı hazırlanan şimdiki aşılarla aşılanması gerekiyor. Aşının koruyuculuğu ise yaklaşık 6-8 ay sürüyor. Münasebetiyle bir sonraki grip mevsiminde hastalığa tekrar yakalanmak mümkün hale geliyor. Bu nedenle mevsimsel gripten korunmak için her yıl aşı yapılması gerekiyor. Bu şahısların birebir vakitte gribin en kıymetli komplikasyonu ve griple bağlı ölümlerin en değerli nedeni olan zatürre (pnömoni) açısından da risk altındadır. Grip açısından riskli kümede olanlar pnömokok aşısı da yaptırmalı. Aşı, pnömokok hastalığını önlemenin en düzgün yoludur.
İKİ ÇEŞİDİ VAR
Ülkemizde 2 tip zatürre (pnömokok) aşısı vardır. Bunlar; 13 valanlı konjuge pnömokok aşısı (KPA13) ve 23 valanlı polisakkarit pnomokok (PPA23) aşısıdır. KPA13 aşısı protein taşıyıcı içerdiğinden bağışıklık karşılığı daha güçlü ve uzun periyodiktir. 2 yaş altındaki çocuklarda da aktiflik gösterir. KPA13 aşısı Sıhhat Bakanlığı Çocuk Devri Aşı Takviminde yer alıp 2., 4. ve 12. aylarda uygulanır. Çocukluk çağında aşılanmamış çocuklar 5 yaşına kadar 2 doz KPA13 aşısı ile aşılanmalıdır. 5 yaşından büyük çocuk ve yetişkinlerde pnömokokal hastalık riski olması durumunda ve 65 yaş üzerindeki tüm erişkinlere pnömokok (zatürre) aşısı önerilmektedir.
PPA23 aşılarının ise koruyuculuğu kısa periyodiktir. 2 yaş üzeri için onaylıdır. 2 yaş üzerindeki pnömokok hastalık riski artmış bireylere ve sağlıklı 65 yaş üzerindekilere önerilmektedir.
İŞTE RİSK GRUPLARI
Grip de zatürre de her yaştan bireyde görülebiliyor. Lakin birtakım şahıslar, bu iki hastalık açısından daha yüksek risk altında bulunmaktadır. İşte risk kümeleri:
Grip riski taşıyanlar
– Gebeler
– 6-59 ay ortası çocuklar ile 50 yaş üstü yetişkinler
– Kronik hastalığı olanlar: (Astım dahil kronik akciğer hastalığı, diyabet, metabolik hastalıklar, kalp, kronik karaciğer, kronik böbrek hastalığı, nörolojik hastalıklar)
– Bağışıklığı baskılanmış hastalar (doğumsal, AIDS, kanser yahut kullanılan ilaçlar nedeniyle)
– 6 ay-18 yaş ortasında olup uzun vadeli Aspirin tedavisi kullananlar
– Obez kişiler
– Komplikasyon riski yüksek olanlarla birebir meskende yaşayanlar yahut bakım hizmeti verenler (sağlık çalışanı, bilhassa 6 aydan küçük çocuklarla temaslılar, 5 yaş altı ve 50 yaş üstü şahısların mesken temaslıları ve bakım verenler)
Zatürre riski taşıyanlar
– 2 yaş ve altındaki bebekler,
– 65 yaş ve üzerindeki bireyler,
– Kronik akciğer, kalp, böbrek, karaciğer hastalığı, diyabet ya da HIV enfeksiyonu bulunanlar,
– Koklear implantı (biyonik kulak) olanlar,
– Beyin omurilik sıvısı (BOS) sızıntısı olanlar,
– Kanser, solid organ nakli yahut bağışıklık sistemini zayıflatan öbür bir durum yahut ilaç kullananlar,
– Nefrotik sendromu (böbrek hasarı) olanlar,
– Orak hücre hastalığı (kanda kırmızı kan hücrelerinin azalması) ve öteki hemoglobinopatilere sahip olanlar,
– Dalağı alınmış ya da dalak işlev bozukluğu olan şahıslar,
– Sigara kullananlar
– Alkolizm
FELÇ YAPMAZ, KISIRLIĞA
NEDEN OLMAZ
Aşıların yaygın yan tesirleri; aşının yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık ve/veya şişlik, baş ağrısı, ateş, mide bulantısı, kas ağrıları ve yorgunluktur. Aşının erişkinlerde görülen en sık yan tesiri enjeksiyon yerinde ağrı ve hassasiyet olup yüzde 10 ile 20 oranında ortaya çıkar ve ekseriyetle iki gün içinde kaybolur. Grip ve zatürre aşılarının önemli yan tesir sıklığının, çocukluk çağında yapılan aşılardan farkı bulunmamaktadır. Aşılar felç yapmaz, kısırlığa neden olmaz. Hamilelerde de inançla uygulanabilir. Lakin unutulmamalıdır ki tüm aşılar, alerjik tepkilerin süratli bir formda tanınabileceği ve tedavi edilebileceği sıhhat kurumlarında yapılması gerekir.